فصل هشتم

 

 ( درس پانزدهم )

جمعیت و مهاجرت ،‌جمعیت و منابع طبیعی

 

علل و آثار مهاجرت چیست؟ مهاجرت عبارت است از جابجایی مردم از مکانی به مکان دیگر به منظور کار یا زندگی اصولاً مردم به دو دلیل مهاجرت می کنند: اول به دلیل دور شدن از شرایط یا عوامل نامساعد . به اینها عوامل دور کننده یا عوامل دافعه گفته می شود. دوم اینکه مردم به شرایط یا چیزهایی که دوست دارند جذب می شوند و اینها عوامل دافعه گفته می شود . دوم اینکه مردم به شرایط یا چیزهایی که دوست دارند جذب می شوند و اینها عوامل جاذبه در مهاجرت هستند.  

 

  اثرات مهاجرت از روستاها چیست؟

وقتی روستائیان به شهرها مهاجرت می کنند شغل خود را از یک کار کشاورزی به شغل غیرکشاورزی تغییر می دهند. بنابراین تحولی در ساختار اشتغال کشور بوجود می آید.
چون اغلب مهاجرین از روستاها در سنین کار و فعالیت می باشند بنابراین نیروی کار در روستاها کم می شود و جمعیت سالخورده و یا درصد زنان در روستاها بیشتر می شود و به طور کلی تولید محصولات کشاورزی در روستاها کاهش می یابد و کشورها مجبور به وارد کردن مواد غذایی می شوند. در شهرها هزینه زندگی بخصوص در زمینه مسکن و حمل و نقل زیاد است و هوا آلوده است و از طرفی درآمد مشاغلی که روستاییان در شهرها به دست می آورند ناکافی است . زیرا آنها اغلب به دلیل غیرماهر بودن به مشاغل کاذب مانند دستفروشی ، کارگری در رستوران ها، فعالیت های ساختمانی و .... مشغول می شوند. شهرها نیز می توانند به سرعت تأسیسات و تجهیزات لازم را برای انبوه مهاجران فراهم بیاورند. تأمین مسکن ، فضای سبز کافی،‌آب لوله کشی ، گاز ، برق و سایر خدمات شهری برای این جمعیت مهاجر مشکل است. در نتیجه گرانی زمین و کمبود مسکن ، مناظر زشت زاغه نشینی و حلبی آبادها در اطراف شهرها و بخصوص شهرهای بزرگ پدید می آید که یکی از آثار و نتایج مهاجرت از روستاها به شهرها است.
مهاجرت و شهرنشینی در ایران : مهاجرت از روستاها به شهرها بیشتری و پرحجم ترین نوع مهاجرت در دهه های اخیر در کشور ما بوده است.

 

 

 

 

  جمعیت و منابع طبیعی

 

انسان ها برای ادامه زندگی به آب، زمین و هوا نیازمندند، آنها به غذا، سوخت ،‌مسکن و انرژی برای تولید انواع کالاها نیاز دارند و همه این موارد را از محیط طبیعی بدست می آورند . منابع طبیعی را به دو گروه منابع تجدید شدنی و غیرقابل تجدید می توان تقسیم کرد:
منابع غیرقابل تجدید: منابعی هستند که فقط یک بار می توانند مورد استفاده قرار بگیرند مثل زغال سنگ و نفت و علت اینکه این منابع را غیرقابل تجدید می نامند این است که میلیون ها سال طول می کشد تا امکان تشیکل مجدد آنها فراهم شود.
منابع تجدید شدنی : منابعی هستند که می توانند به طور مدوام مورد استفاده قرار بگیرند. بعضی از این منابع هرگز به پایان نمی رسند مانند انرژی حاصل از باد و خورشید. برخی از این منابع مانند منابع زیستی (جنگل ها ،‌ماهی ها، خاک) هر چند قابل تجدید و قابل استفاده مجدد می باشند. فرسایش بیش از حد خاک ، صید بی رویه ماهی ها و قطع بی رویه درختان جنگلی به نابودی این منابع منتهی می شود.
حد متناسب جمعیت
عامل منابع یکی از عوامل اساسی در تعیین حد متناسب جمعیت است. بنابراین می توان گفت: ‌حد متناسب جمعیت عبارت است از بهترین تعادل ممکن بین منابع و تعداد جمعیت یک سرزمین.

جمعیت و غذا
مسئله دسترسی به غذا در همه جای جهان به عنوان یک مشکل مشاهده نمی شود. در حالی که در اروپای غربی و آمریکای شمالی مازاد غذا وجود دارد، بسیاری از کشورهای جهان با کمبود غذا مواجه هستند.
به طور معمول میزان حداقل کالری روزانه برای هر فرد به منظور یک زندگی سالم 2300 کالری است. بیشتر کشورهایی که سرانه مصرف کالری روزانه آنها از 2300 کالری کمتر است در قاره آفریقا واقع شده اند. در قاره آسیا نیز کشورهای پرجمعیتی چون هند با مشکل گرسنگی و سوء تغذیه دست به گریبان هستند. فائو اعلام کرده است با اینکه بسیاری از کشورهای جهان در دهه های خیر برای تولید غذا تلاش کرده اند اما امروزه بیش از یک میلیارد نفر در جهان از سوء تغذیه رنج می برند. کاهش بارندگی و خشکسالی درجنوب صحرای آفریقا منجر به قحطی و گرسنگی شده است. در سال های 1990 – 1980 هزاران نفر از سکنه اتیوپی، سودان، سومالی در جستجوی غذا، خانه و کاشانه خود را ترک کردند و کیلومترها در بیابان های گرم به سمت اردوگاه های پناهندگان حرکت کردند و بسیاری از آنها نیز در بین راه جان سپردند.

عوامل اقتصادی و اجتماعی نیز شدیداً بر مسئله دسترسی به غذا اثر می گذارند. مثلاً توزیع غیرعادلانه غذا در یک کشور، ارتباطات و حمل و نقل نامناسب، احتکار غذا توسط کشورهای ثروتمند، افزایش قیمت مواد غذایی، ناآرامی های سیاسی و جنگ همه بر این مسئله تأثیر دارند. از طرفی در دهه های اخیر همه کشورهای در حال توسعه به سمت صنعتی شدن حرکت کرده اند و بنابراین هر روز زمین های کشاورزی بیشتری به کارخانه ها ، جاده ها، انبارها و خانه های مسکونی تبدیل می شود. رشد جمعیت جهان نیز مانع از آن است که بین غذا و جمعیت تعادل مناسب برقرار شود. کشورهای وارد کننده غلات و مواد غذایی که معمولاً کم درآمد هستند و به محصولات کشاورزی مناطق عمده تولید کننده غلات نیاز دارند با خطر جدی تری روبه رو هستند و به همین دلیل امنیت غذایی ندارند پس باید با کنترل رشد جمعیت و برنامه ریزی برای افزایش محصولات کشاورزی این مشکل را حل کنند.
 

 

  سؤالات درس پانزدهم
1 – منابع طبیعی به چند دسته تقسیم می شوند؟

الف. منابع غیرقابل تجدید
ب. منابع تجدید شدنی

2 – مهاجرت چیست؟
عبارت است از جابه جایی مردم از مکانی به مکان دیگر به منظور کار یا زندگی

3 – پرحجم ترین نوع مهاجرت در دهه های اخیر چه نوع مهاجرتی بوده است؟
مهاجرت از روستاها به شهرها

4 – عوامل دافعه و عوامل جاذبه چیست؟

عوامل دافعه یعنی دورشدن از شرایط یا عوامل نامساعد و عوامل جاذبه یعنی اینکه مردم به شرایط یا چیزهایی که دوست دارند جذب می شوند.

5 – حد متناسب جمعیت چیست؟
عبارت است از بهترین تعادل ممکن بین منابع و تعداد جمعیت یک سرزمین  

 



صفحه قبل 1 2 صفحه بعد
  • فروشگاه اینترنتی
  • عطسه